Wat leidt er bij jou tot activatie, frustratie en stress?
Wat is daar de aanleiding van en hoe raak jij die frustratie en stress weer kwijt?
Er zijn heel veel oorzaken te bedenken voor een burn-out en er zijn veel oorzaken te vinden op internet. Hieronder volgt een lijst n.a.v. een korte zoektocht: werkdruk, tijdsdruk, perfectionisme, fysieke overbelasting, overlevingsmechanismen uit je jeugd, chronische ziekte en vele oorzaken die leiden tot een psychische overbelasting.
Maar waar het naar mijn mening op neerkomt als je naar die oorzaken kijkt en wat er in je lichaam gebeurd is dat de combinatie van 2 factoren de oorzaak is van een burnout.
De 2 oorzaken van een burnout:
· Te veel stress die te lang aanhoudt
· Te weinig ontspanning
En die te veel stress die te lang aanhoudt kan natuurlijk weer op zich meerdere oorzaken hebben (waar de meeste lijstjes van oorzaken van burnout over gaan). Zoals bijvoorbeeld de vermaarde hoge werkdruk. Alom is bekend dat alleen hoge werkdruk niet tot een burnout leidt – het zijn een hoge werkdruk in combinatie met andere factoren die daartoe leiden. Wat telt is als je die werkdruk uit elkaar pluist: hoe ervaar je de werkdruk en hoe hoog is die werkelijk. Past wat je “moet doen” niet in de tijd die er voor je werk staat - niet qua kwaliteit en/of niet qua kwantiteit. Het ontbreken van controle en autonomie op wat je “moet doen” is vaak een grote meespelende factor. De uiteindelijke oorzaak is dus te veel stress. De onderliggende oorzaken die ten grondslag liggen aan die stress geven aanwijzingen waar je jouw oplossingen kunt zoeken.
En als je die combinatie aan oorzaken dan “plat” slaat komt het er dus op neer dat te veel chronische stress is in combinatie met te weinig ontspanning leidt tot een burnout.
Wat gebeurt er in je lichaam bij te veel chronische stress?
Te veel stress leidt tot een burnout, dat komt door ons autonome zenuwstelsel. Het deel van ons zenuwstelsel waarvan vroeger gedacht werd dat je het niet kon beïnvloeden en daardoor autonoom werd genoemd. Gelukkig weten we nu beter en kan je het wel beïnvloeden – lees daarover meer in mijn volgende blog.
Dat autonome zenuwstelsel omvat 2 kanten: het activerende (sympatische) deel en het verstillende (parasympatische deel). Als je sympatische zenuwstelsel een gevaar waar neemt, ga je sneller ademhalen en gaat je hartslag omhoog. En als je snel ademhaalt en een snelle hartslag hebt neemt je lichaam dat waar als stress en zorgt weer voor verdere activatie. Mocht er nou een sabeltandtijger voor je neus staan is dat handig, want dan kan je hard wegrennen. Maar in onze huidige maatschappij zijn die “gevaren” vaak een stressvolle mail, een onaardige collega, een directieve baas, angst voor een ziekte (bv corona), constant bereikbaar zijn, 10 ballen in de lucht houden etc. Kortom elk normaal persoon krijgt in onze huidige maatschappij wel een aantal van die “gevaren” per dag. Zolang dat niet constant aanhoudt en gebalanceerd wordt met de nodige ontspanning dan hoeft er geen burn-out te volgen.
Velen van jullie zullen al gehoord hebben van het activerende (sympatische) deel: dat zorgt dat je kunt vechten of vluchten als er gevaar dreigt. Logischerwijs betekent dat bij gevaar dat je hartslag sneller gaat en dat je ademhaling versnelt en dat er meer bloed naar je spieren gaat – al deze zaken ondersteunen je lichaam om te vechten of te vluchten. Aan de andere kan zal er minder bloed naar je darmen gaan - je gaat niet eerst verder met je lunch eten en verteren als er iets dreigends staat te gebeuren. Dus dat bloed dat niet naar je darmen gaat kan nu mooi naar je spieren.
En dan is er nog het parasympatische zenuwstelsel – dat zorgt voor het tegenovergestelde: rust, vertering, ontspanning. Dus je kan het al raden: je hartslag en je ademhaling vertragen en het bloed gaat weer meer naar je darmen. Heel veel spreekwoorden wezen al deze kant op, maar dit is dus de medische uitleg achter:
- Het ligt me zwaar op de maag
- Dat is zware kost
- Ik heb mijn buik er vol van.
De vertering stopt nav de stress die je ervaart, en dat kan lichamelijke of emotionele stress zijn!
Als je de oorzaken – en de daarbij horende signalen – begrijpt van een burnout is het makkelijker sturen richting herstel!
De overprikkeling van het sympathische zenuwstelsel en het onvoldoende aanzetten van je parasympatische zenuwstelsel leiden op den duur tot een burnout.
Let op de signalen die je lichaam je geeft als je te veel stress ervaart en te weinig ontspanning krijgt!
Wees dankbaar dat je lichaam je signalen geeft zoals:
· maagpijn,
· hoofdpijn,
· vermoeidheid,
· gejaagd gevoel,
· snelle hoge ademhaling,
· zweten,
· trillen,
· onrust,
· pijn bij je hart,
· je duizelig voelen of je uitgeput voelen.
Daarnaast krijg je nog meer signalen door via de mind-body connectie zoals:
· piekeren,
· beperkte concentratie,
· malende gedachten,
· dingen vergeten,
· sneller geïrriteerd zijn,
· fouten maken.
Herken je hiervan een aantal zaken bij jezelf?
Start dan met het vaker luisteren naar je lichaam: wat probeert het je te vertellen?
Klinkt simpel maar kan verdomde lastig zijn: heb je wel tijd om te voelen, en als je dan tijd hebt gehad om te voelen heb je dan überhaupt tijd om daarnaar te luisteren? En dat voelen is ook zo makkelijk niet in onze rationeel gefocuste wereld, denken krijgt vaak de nadruk. Maar wat voel je eigenlijk? Wat voel jij nu?
Ben jij in het hier en nu aanwezig en ben jij je bewust van wat je nu leest en wat jij nu voelt – yes, lekker bezig en lees lekker verder!
Zo nee, pauzeer even, adem 3x diep in en uit en ga met je aandacht naar wat je voelt – en lees dan verder…
De vraag die aan stress of ontspanning vooraf gaat is: voel ik me veilig?
Zolang het antwoord daarop ja is, zit je wel goed en leidt die stress niet tot een burnout. Maar zodra je je bedreigd voelt starten de overlevingsreacties van ons lichaam en onze geest. Hieronder heb ik een visueel overzicht gemaakt wat er in jouw lichaam en geest gebeurd in de verschillende situaties.
Wil je meer weten hierover: laat het me weten in de reacties!
Mijn belangrijkste punten die ik aan je wil meegeven over stress en burnout:
1. Burnout heeft als oorzaak: te veel chronische stress i.c.m. te weinig ontspanning.
2. Luister naar de signalen die je lichaam je geeft
3. Denk eens na: wanneer voel jij je veilig en wanneer voel je je bedreigd?
4. Gun jezelf wat “grottijd” net als in de oertijd en kom even bij (rest&digest).
Ga eens terug naar de vragen boven aan deze blog: wat activeert jouw stress systeem en welke (kleine) stap zou jij nu kunnen zetten om (een deel van) die stress of frustratie weer kwijt te raken?
Waarom ik deze blog heb geschreven? Op www.afhangen.com gaat het over zorg voor de mensen in hoog risico beroepen, waar er meer dan normaal onveilige situaties zijn en waar er onder hoge druk gepresteerd moet worden. Daarom.
Jouw welzijn in balans. Kijk ook voor meer informatie op https://www.me-ternity.nl/ Me-ternity. Aandacht voor jouw welzijn.