Life counseling, coaching en therapie zijn drie verschillende vormen van begeleiding. Binnen elk van deze vakgebieden zijn ook weer talloze benaderingen en methodieken. Wie doet nou wat? En met welke vraag ga je naar wie, en waarom? Als je het mij vraagt, beschrijf ik het als volgt.
Geniale vraag vanochtend. “Wat bén jij nou eigenlijk?” Ik schiet in de lach. Ik kan me deze vraag heel goed voorstellen. “Want je bent geen psycholoog toch?” De vrouw die de vraag stelt, heeft een doorverwijzing naar mij gekregen. Vandaag ontmoeten we elkaar voor de tweede sessie.
Er hangt geen bordje met mijn functie op de deur. We zitten niet aan een tafel in een kamertje, in een gebouw met een bepaalde identiteit zoals een kantoor of een gezondheidscentrum. We wandelen in een bosgebied, ik loop met mijn windjack en wandelschoenen aan en aan mijn kleding is dus ook niet af te lezen ‘wat ik ben’. “In dit geval ben ik in de eerste plaats life counselor”, is mijn antwoord. “En daarnaast werk ik onder meer als coach.”
Er zijn boekenkasten vol geschreven over zowel coaching, counseling als therapie. Binnen elk van deze vakgebieden zijn ook weer talloze benaderingen en methodieken. De drie vakgebieden kennen duidelijke verschillen, maar hebben ook overlap met elkaar. Daardoor zijn ze soms moeilijk te onderscheiden. Wie doet nou wat? En met welke vraag ga je naar wie, en waarom? Als je het mij vraagt, beschrijf ik het als volgt.
Life counseling
In de kern houdt life counseling wat mij betreft in: begeleiding bieden in het omgaan met levensgebeurtenissen. In 2008 ben ik afgestudeerd aan de Universiteit voor Humanistiek als humanistica en geestelijk begeleider. De eigentijdse term ‘life counseling’ is gebaseerd op – of heeft in ieder geval veel weg van – het vak van geestelijke begeleiding. ‘Geestelijk’ verwijst in dit geval niet alleen naar mentaal welzijn, maar ook naar zingeving en spiritualiteit. ‘Life counseling is een vorm van professionele begeleiding die ervan uitgaat dat mensen op authentieke wijze zelf zin willen en kunnen geven aan hun bestaan.’ (bron: website i mindLife)
De aanleiding voor life counseling kan zijn dat je niet lekker in je vel zit of zoekende bent, bijvoorbeeld door een impactvolle gebeurtenis, rouw of grote veranderingen in je leven. Dat kan zich bijvoorbeeld uiten in vermoeidheid, piekeren, weinig concentratie of niet weten hoe je verder wilt. Er kunnen vragen spelen als: wie ben ik? Hoe ga ik om met wat er is gebeurd? Wat is nu eigenlijk belangrijk voor mij?
Omgaan met levensgebeurtenissen
Overigens hoef je niet een vastomlijnde hulpvraag of een ontwikkeldoel te hebben. Life counseling draait om kunnen onderzoeken wat er speelt en uiting te kunnen geven aan vragen en gevoelens die je bezighouden. Om gebeurtenissen te kunnen verwerken en betekenis te geven aan belangrijke ervaringen. In andere woorden: om je te kunnen verhouden tot wat er in je leven gebeurt. Dit is ook gerelateerd aan de verschillende levensfases waar we als mens doorheen gaan.
Life counseling is gericht op het omgaan met levensvragen en het betrekken van de eigen levensbeschouwing, zingeving of spiritualiteit daarin. Het functioneren speelt zeker mee, maar daar is deze vorm van begeleiding niet primair op gericht. Daar komen we meer op het werkterrein van de psycholoog of therapeut. Wel zie ik vaak dat als mensen werkelijk kunnen doorleven wat er speelt, ervaringen kunnen verwerken en de ruimte krijgen om hun eigen zin en betekenis te vinden, ze zich niet alleen beter gaan voelen, maar ook (weer) beter gaan functioneren.
Coaching
Dat je niet lekker in je vel zit of met vragen loopt over hoe je verder wilt, kan ook een aanleiding zijn voor coaching. Je hebt ergens last van, of je hebt een bepaald verlangen. Oftewel, je vindt het wenselijk dat er iets verandert. Daarbij ben je bereid om daar zelf iets in te doen: om naar jezelf te kijken, te reflecteren en te leren. Kenmerkend voor coaching is dan ook om te werken aan de hand van een leervraag of een ontwikkeldoel. Daarmee geef je richting aan het leerproces, dat vorm krijgt in de uitwisseling met elkaar.
Richting geven aan een leerproces
Ook bij coaching geldt dat je aan het begin soms nog niet precies weet waar het over gaat en wat jouw ontwikkelvraag nu eigenlijk is. Want als je al zou weten wat er speelt en hoe je het kunt aanvliegen, dan kom je er zelf wel uit en hoef je daar geen spiegeling of hulp bij te zoeken. Het verhelderen van de gewenste ontwikkeling is dan ook een belangrijk onderdeel in een coachproces. ‘Hulp’ is in mijn ogen trouwens betrekkelijk in coaching. Daarmee bedoel ik: als coach bied ik wel hulp en ondersteuning, maar vooral om dat wat er speelt zo veel mogelijk zelf aan te kunnen gaan.
Leren en ontwikkelen, zodat je zelfstandig verder kunt
Coaching houdt in mijn ogen primair in: begeleiding bieden in het vergroten van het zelfsturend vermogen. De insteek is om je verder bewust te worden van wie jij bent en hoe jij met de dingen omgaat, zowel persoonlijk als professioneel. Dit vindt plaats vanuit hoe jij gevormd bent in jouw leven. Wat ben je gewend te doen, en wat is er nog meer mogelijk? Wat valt er te leren in de dynamieken die spelen? In relatie tot jouw doel ontwikkel je je ook in jouw vermogen, bijvoorbeeld in jouw houding, talenten, vaardigheden, denken, voelen en gedrag. Coaching is erop gericht dat je kunt leren en groeien, op zo’n manier dat jij in je leven en werk zelfstandig verder kunt. Voor mij betekent ‘zelfstandig’ overigens niet hetzelfde als ‘alleen’. Daarover in een volgend artikel meer.
Vraag, werkwijze en gerichtheid Je kunt coaching inschakelen op talloze gebieden. Zo coach ik professionals op het gebied van (zelf)leiderschap, omgaan met spanning en burn-out, levensloop en werk. Als coach heb ik verschillende opleidingen en bijscholingen gevolgd. De combinatie van reflectie, lichaamsgericht werken en praktijkgerichte oefening blijkt prettig en effectief te werken voor veel mensen die mij benaderen.
Life counseling en life coaching liggen weliswaar dicht tegen elkaar aan, maar in het geheel van de vraag, werkwijze en gerichtheid valt verschil te zien. Het is mijn professionaliteit om in te schatten welke begeleidingsvorm en benadering past bij welke vraag of welk doel.
Therapie
Therapie komt van het Griekse woord θεραπεία (therapeia: behandeling, geneeswijze) en betekent het helen of genezen van ziekte, aandoening, verwonding, pijn, beschadiging, trauma. Afzonderlijke therapieën kunnen worden ingedeeld bij de reguliere medische geneeskunde, de alternatieve geneeskunde of de sociaal-psychologische gezondheidszorg. Therapie houdt in: begeleiding en behandeling gericht op herstel, heling en genezing. Dit kan op fysiek, emotioneel, mentaal en energetisch niveau zijn. In mijn visie en werkwijze hebben deze niveaus altijd een samenhang. Therapie kan helpen om symptomen te verlichten, de fysieke en mentaal-emotionele gezondheid te verbeteren en dieperliggende oorzaken van problemen aan te pakken. Therapeutische interventies hebben als doel bij te dragen aan het zelfhelend vermogen waar we als mens over beschikken.
Bijdragen aan het zelfhelend vermogen
De praktijk leert dat de lichaamsgerichte manier van werken, de manier van contact maken en de interventies in veel gevallen bijdragen aan het zelfhelend vermogen van de mensen met wie ik werk. Door aandacht te hebben voor de dieperliggende oorzaken van problemen en vraagstukken, ervaren mensen dat er wezenlijk iets verandert in henzelf en hun situatie. In die zin kan de begeleiding die ik aanbied een therapeutische, dat wil zeggen een helende of herstellende werking hebben.
Zowel in mijn opleidingen als in de praktijk heb ik geleerd om om te gaan met complexiteit in casuïstiek, hulpvraag, persoonlijkheid, doelgroep en context. Ik heb ervaring met de werking van trauma. Niettemin heb ik in mijn beroepsuitoefening duidelijke kaders en grenzen. Mijn beroepsuitoefening is gericht op begeleiding, niet op behandeling. In die zin werk ik niet als therapeut. Wezenlijk voor mij is dat begeleiding uitgaat van een bepaalde draagkracht, vermogen en ook bereidheid en verantwoordelijkheid bij de persoon zelf. Het is onderdeel van mijn professionaliteit om in te schatten welke hulpvraag en persoon ik adequaat kan begeleiden, wat mijn persoonlijke grenzen zijn en tot waar mijn professionele vermogens en bevoegdheden gaan. Als het nodig is, verwijs ik door naar andere professionals en organisaties en bij twijfel leg ik de casus voor aan collega’s.
Flexibiliteit in de rol Een bepaalde rolverdeling geeft een ordening, duidelijkheid. Het helpt om te bepalen hoe je met elkaar omgaat, wat je wel en niet gepast vindt binnen de context waarin je elkaar ontmoet en te plaatsen wat er gebeurt. Ik vind het belangrijk om flexibiliteit in de rol te ervaren. En daarmee bedoel ik: ik ben me ervan bewust dat ik een bepaalde rol vervul. Deze rol mag ook duidelijk zijn (coach, life counselor, docent, enz.). Het geeft professionele kaders en maakt expliciet waar ik voor in te schakelen ben. Maar dat betekent niet dat ik alleen functioneer in die ene rol. Het heeft meerwaarde dat ik meerdere rollen in kan nemen, en dat ik me bewust ben van de werking daarvan.
Professional in de begeleidingsrelatie, mens in het contact
Er is sprake van een begeleidingsrelatie waarin iemand mij het vertrouwen geeft om begeleider te mogen zijn, en daar hoort een professionaliteit bij. Nabijheid is belangrijk, maar we zijn geen vrienden of collega’s. De ander is in die zin ‘coachee’ of ‘cliënt’ als je er een naam aan wilt geven. In de praktijk vind ik deze woorden afstand scheppen. Het is formele taal die duiding geeft aan een rol, soms nodig, maar in het dagelijkse contact probeer ik deze woorden zo min mogelijk te gebruiken. Ik weet nog hoe ik me voelde toen ik voor de eerste keer bij mijn nieuwe tandarts over de drempel stapte en ik de assistente, uiteraard geheel goedbedoeld, hoorde spreken over “de patiënt…“. Begrijpelijk (en ik noem de assistente immers ook ‘de assistente’). Maar er was niets met me aan de hand en toch ging ik me er ‘patiënt’ door voelen.
Iedere begeleidingsvorm begint met contact Behalve dat ik mijn professionele rollen uitoefen, ben ik in de eerste plaats een mens, met dezelfde universele kenmerken als de persoon met wie ik werk. Het feit dat wij allebei mens zijn, voelende wezens met (lichaams)bewustzijn en een bepaalde levenservaring, is voor mij de basis voor goed en oprecht contact. Als we met elkaar gaan werken, dan gaan we een wederzijdse verbinding aan, uiteraard met inachtneming van de benodigde rolverschillen en professionaliteit.
De begeleidingsrelatie is het meest bepalend Life counseling, coaching en therapie zijn drie verschillende vormen van begeleiding. In mijn optiek begint iedere begeleidingsvorm met contact. Ik kan als counselor, coach of therapeut van alles gestudeerd hebben en allerlei kennis en methodieken op zak hebben, maar mijn ervaring leert dat uiteindelijk de begeleidingsrelatie het meest bepalend is. Voor de kwaliteit van het proces, de ervaring en de impact, zo je wilt voor het ‘succes’.
Auteur: Ilse Vooren
Met afhangen wordt bij defensie het afdoen van de rugzak bedoeld. Het is metaforisch voor de last die mensen in de hoog-risico beroepen vaak veel te lang met alle gevolgen van dien met zich meedragen. Met Afhangen wil ik voor (voormalig) hoog-risico professionals van betekenis zijn om zichzelf heel te houden, te herstellen waar nodig en te groeien waar mogelijk. Vanuit mijn achtergrond in topsport en in samenwerking met (oud-)mariniers is The Leader's Trail opgericht.
Voor meer info, individuele begeleiding en deelname aan onze trails:
Bronnen
www.imindlife.nl
‘Zin kun je maken. Processen van zingeving begeleiden’ – Ilse Vooren & Merlijn Koch (Boom, 2017)
Commentaires